Dita botërore e ndërgjegjësimit mbi Autizmin — Dr. Erlinda Ziko
Sic mund ta dime shume prej nesh, 2 prilli eshte dita boterore e ndergjegjesimit mbi autizmin.
Kete vit, eshte nje 2 prill ndryshe nga te tjeret per shkak te emergjences nga koronavirusi. Ne keto dite, ku te gjithe ne jemi ne karantinë, kam menduar shpesh per ata, femijet me te cilet punoj cdo dite e qe tani komunikojme nepemjet nje platforme online e ideuar me qellimin per te ruajtur kontaktin e per te sigururar vazhdimesine.
Pikerisht ne keto dite te veshtira per te gjithe, nuk duhet ti harrojme ata, femijet me probleme te zhvilimit neuropsikologjik te cilet mund te kene me pak instrumenta per te kuptuar cfare po ndodh perreth tyre.
Perballe ndryshimeve te papritura, femijet me probleme te spektrit te autizmit mund te provojne shume ankth e mund ta shprehin ate ne menyre te papershtatshme, me sjellje problematike: si stereotipite, agresivitet i drejtuar drejt vetes ose te tjereve, kriza ankthi, irritueshmeri e intolerance.
Per t’ju ardhur ne ndihme atyre qe kujdesen per femijet me probleme te spektrit te autizmit, doja te sugjeroja disa aktivitete praktike per t’ju mesuar femijeve se si mund te zbatojne ne menyre te pershtatshme higjenen e parandalimit te infektimit ose si te menaxhojne krizat e ankthit.
Disa keshilla per ata qe kujdesen per femijet jane:
- Ndihmoni femijet me nevoja te vecanta qe te gjejne menyra positive per te shprehur ndjenjat shqetesuese te frikes apo trishtimit. C’do njeri prej nesh ka mënyrën e tij per te shprehur emozionet. Disa aktivitete kreative si loja apo vizatimi ndihmojne ne kete proces. Shume femije ndihen te lehtesuar nese arrijne te shprehin e te komunikojne ndjenjat qe i mundojne ne nje ambjent te sigurt e mbeshtetes.
- Ndani fakte te thjeshta mbi ate qe po ndodh, jepni informazione te qarta se si mund te reduktojme rrezikun e infektimit me fjale te tilla qe mund ti kuptojne femijet me ose pa probleme konjitive. Perseritini udhezimet nese eshte e nevojshme, ne menyre precise e me durim, duke perdorur edhe imazhe apo udhezime me shkrim nese e gjykoni te arsyeshme.
- Mesojini femijeve me nevoja te vecanta te zbatojne praktikat e higjenes nepermjet nje trajnimi, duke sherbyer si model e duke i dhene ndihme fizike apo verbale aty ku eshte e nevojshme. Eshte e rendesishme te vëzhgimi nga ana e te rriturit. Per kete, mund te perdorim edhe video ose imazhe ku shpjegohet kjo gje. Shume e rendesishme eshte qe keto veprime te ndiqen nga nje perforzim positiv per te shtuar mundesine qe keto sjellje virtuose te vihen ne zbatim.
- Mbani femijet prane prinderve e familjes apo personat e tjere qe kujdesen per femijet nese konsiderohen te sigurt per femijen. Prioriteti duhet te jete siguria e mosinfektimit. Nese kjo nuk mund te sigurohet eshte me mire qe te evitohen kontaktet fizike por kjo nuk do te thote qe te nderpriten plotesisht. Mund te mbahen kontaktet nepermjet teefonatave ose videotelefonatave te programuara ose mjete sociale te tjera sipas moshes se femijes.
- Mbani nje rutine familjare te jetes se perditshme sa me shume qe te jete e mundur. Propozoni aktivitete te ndryshme gjitheperfshirese te pershtatshme per moshen e fëmijës, per aq sa eshte e mundur inkurajoni femijet te vazhdojne te luajne e te socializojne me te tjeret, edhe pse vetem brenda familjes.
- Gjate momenteve te stresit apo te krizave eshte normale qe femijet te kerkojne me shume afrimitet me prinderit. Keshillohet qe te diskutohet mbi emergjenzen Covid-19 me femijet duke perdorur informazione te sakta e te pershtatshme per moshen. Nese femijet tuaj kane dyshime eshte mire qe te flisni bashke me ta e te qetesoni ankthin e tyre. Femijet vezhgojne sjelljet e te rriturve per te patur udhezime se si te menaxhojne emozionet e tyre ne momente te veshtira.
- Vini ne zbatim nje turnacion ne familje ne menyre qe te rriturit te kene momente pushimi per te mos rrezikuar qe te shkojne drejt burn-out, sidomos ne presenze te sjelljeve problematike intense e te vazhdueshme. Kjo do te krijonte probleme shume te medha ne familje.
- Ne rastin e sindromave specifike sic eshte autizmi apo crregulimet konjitive eshte mire qe te flisni me profesionistet eksperte per te shkembyer informacione e per te ndjekur ne menyren me te mire te mundhshme femijen tuaj ne kete situate te veshtire e per t’ju ardhur ne ndihme edhe juve.
Si perfundim, ju ftoj te gjithe bashke te realizojme ne shtepi nje vizatim ose nje punim per diten e sotme duke e ngjyrosur me blu, nje zemer apo cfare te keni deshire me temen:
“UNENGJYROSEMMEBLU”.
Ja tek eshte punimi jone per ju!
Dr. Erlinda Ziko