Kujdesi për sytë e fëmijëve – Dr. Eralda Hysenj
Syri i jep trurit rreth 90% të informacioneve mbi botën që na rrethon dhe përfaqëson një nga rrugët më kryesore të komunikimit në fazat e rritjes së fëmijëve. Vëzhgimi i lëvizjeve të ndryshme në mjedisin e jashtëm dhe komunikimi nëpërmjet të parit me prindërit janë baza e zhvillimit konjitiv të fëmijës, i cili duke u rritur mëson të imitojë ato që sheh.
E pra, është tepër e rëndësishme të sigurohemi që fëmija të ketë një të parë korrekt, veçanërisht përpara periudhës së fillimit të shkollës. Prania e defekteve të të parit, të panjohura më parë, ndikon në të mësuarit dhe në rendimentin shkollor.
Të parit zhvillohet me të njëjtin hap me rritjen e fëmijës, i cili duke mos pasur eksperiencën e duhur për krahasim, nuk kupton e si rrjedhojë nuk shfaq asnjë lloj shqetësimi apo vështirësie. Kështu që më herët edhe nga specialisti, prindërit mbeten “mjeku i parë” në gjendje të njohë sjellje të veçanta apo probleme të fëmijës. Ai mund të kompensojë çdo defekt të të parit, qoftë ky edhe i rëndë, duke u sjellë njësoj si fëmijët e tjerë pa lënë dyshime tek të rriturit.
Një moment i rëndësishëm për studimin e rritjes së fëmijëve është kalimi në moshën shkollore. Shumë sëmundje të të parit shfaqen vetëm në moshë të vogël. Maturimi i qelizave të trurit që rregullojnë dhe kontrollojnë procesin e të parit ndodh në 10 vitet e para të jetës.
Fillimi i shkollës është momenti kur dalin në pah problemet: fëmija i afrohet shumë fletoreve edhe librave, nuk fokuson me saktësi imazhet, nuk shkruan në mënyrë korrekte, ka dhimbje koke mbas një përdorimi të lodhshëm të syve dhe nuk arrin të përqendrohet për një kohë të gjatë. Në këto raste është e këshillueshme një vizitë tek specialisti.
Njohja e shenjave të para është shumë e rëndësishme për diagnozën e hershme të defekteve të të parit ose sëmundjeve të syve. Hapi i parë për të ndërhyrë është të vëzhgojmë me kujdes të gjitha sinjalet (fizike/të sjelljes) që të vegjlit manifestojnë në mënyrë të pavetëdijshme: fërkimi i shpeshtë i syve me duar, pozicione jo korrekte të kokës, sy të skuqur, bezdi ndaj dritës, qafa e ngrirë, lotim i shpeshtë, shikim i humbur dhe mungesë interesi në përgjithësi, vështirësi për të ndjekur dhe kapur objektet në lëvizje, shpesh bie/pengohet dhe ju afrohet shumë objekteve për ti parë. Të gjitha këto sinjale duhet ta shtyjnë prindin ti drejtohet një specialisti për diagnozën dhe trajtimin korrekt, në praninë e një sëmundjeje apo problemi.
Ambliopia, miopia, ipermetropia, astigmatizmi, strabizmi dhe katarakta e lindur janë disa nga sëmundjet që ndeshen më shpesh në fëmijëri, të cilat mund të shfaqen në moshë shumë të vogël. Rreth 12% e fëmijëve kanë defekte të të parit në vitet e para të jetës. Ambliopia (syri dembel) ndeshet në gati 2% të popullsisë së përgjithshme.
Faktori kohë është çelësi që na lejon të arrijmë rezultet më të mira.
Zbulimi i herët i problemeve dhe trajtimi i menjëhershëm i tyre nga ana kirurgjike, me përdorim syzesh/lentesh dhe me ushtrime për riedukimin e të parit ndihmon të mbrojmë dhe përmirësojmë shikimin dhe shëndetin e syve të fëmijëve.
Dr. Eralda Hysenj
Materiali: Courtesy of Prof. Paolo Nucci